Κρυονέρια - Κουτλίστια Ναυπακτίας

Κρυονερίων & Κλεπάς

Στα στενά Κρυονέρια – Κλεπάς, σε επιβλητικό τοπίο απόκρημνων βράχων βρίσκεται το μονότοξο γεφύρι του Ευήνου. Αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας μεγάλης ομάδας γεφυριών με χαμηλωμένο τόξο όπως το γεφύρι της Αμόρανης, «της Γριάς» στο Γρανιτσιώτικο, τα δυο ερειπωμένα της Χόμωρης, του Πόριαρη, της Αμβρακίας, το «Βασιλικό Πέραμα» κ.α..

Το γεφύρι βρίσκεται σε υψόμετρο 550 μέτρων.

Ιστορία του Γεφυριού

Σε επιστολή του Ιερέα Δ. Παπαδημητρίου στο «Ναυπακτιακό Λόγο» πληροφορούμεθα ότι η γέφυρα κτίστηκε το 1885 με ενέργειες του βουλευτή Ν. Καλαντζόπουλου. Την γέφυρα αναφέρει σε κείμενα του και ο μεγάλος πεζογράφος Ανδρέας Καρκαβίτσας που την επισκέφτηκε το 1890.

Το γεφύρι του Ευήνου αποτελούσε την πύλη της Ναυπακτίας με την Ευρυτανία. Η γέφυρα έφερε σε επικοινωνία τους κατοίκους των Κρυονερίων (Κουτιλίστια), Ελατόβρυσης (Βοϊτσά), Περδικόβρυσης, Ελατούς με τους κατοίκους των βόρειων χωριών της περιοχής όπως Κλεπάς, Αράχωβας, Αβόριανης, Παλούκοβας, Άμπλιανης κ.α.

Το 1828 από το στενό αυτό πέρασε ο Μουσταή Πασάς της Σκόρδας μετά την μάχη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου με τον Μάρκο Μπότσαρη. Εδώ στα απρόσιτα βράχια της «Αποκλείστρας» της Κλεπάς είχαν καταφύγει οι κάτοικοι της περιοχής για να γλυτώσουν από τον κατακτητή. Σήμερα εδώ καταφεύγουν πάμπολλα αρπακτικά, γεράκια, αετοί, δείγμα υγείας του τοπικού συστήματος.

Περιγραφή του Γεφυριού

Πρόκειται για γέφυρα με χαμηλωμένο τόξο. Το άνοιγμα της είναι 10,42 μ, το βέλος του τόξου 3,56 ± 0,01 μ., ενώ το εσωράχιο βρίσκεται περίπου 12,60 μ. πάνω από την κοίτη. Το κατάστρωμα καταστρώθηκε οριζόντιο. Το κατασκευαστικό του πλάτος μετρήθηκε 3,04 μ. περιορίζεται δε από δύο υποδειγματικά λαξευμένα λίθινα στηθαία, συχνά ολόλιθα πλάτους 0,32 ή 0,34 μ. και ύψους 0,53μ. έως 0,64 μ. Στη βάση των στηθαίων προβάλλει κατά 0,18 μ. πέτρινος κοσμίτης πάχους (ύψους) 0,23 μ. και το μέτωπο του τόξου προβάλλει ελαφρά λίγα εκατοστά: Αποτελείται από μεγάλους θολίτες μήκους 0,70 μ. με περιτένεια γύρω και κύφωση ενδιάμεσα. Από το ίδιο γκρίζο ασβεστολιθικό υλικό κτίστηκαν και οι τοίχοι («τύμπανα») των προσώπων της γέφυρας, με πέτρες επιτηδευμένα και με κύφωση λαξευμένες.

Αρχιτεκτονικό σκαρίφημα υπό κλίμακα του Αργύρη Π. Πετρονώτη 10/10/2001

Κατάσταση Γεφυριού

Το γεφύρι μέχρι πρότινος δεν είχε τύχει καμίας συντήρησης. Το δάπεδο του καταστρώματος είχε αποκολληθεί από τις καιρικές συνθήκες, την φθορά του χρόνου αλλά και μερικών επισκεπτών που δυστυχώς, πετούσαν τις αποκολλημένες πέτρες του καταστρώματος στην κοίτη του ποταμού. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να δημιουργηθούν «κενά» και με τις βροχές και το χιόνι να φθείρεται περισσότερο και ταχύτερα και να απειλείται η ασφάλειά του. Ακόμα πολλά από τα τεμάχια που δεν είχαν αποκολληθεί να είναι επισφαλώς συγκρατούμενα στο υπολειπόμενο τμήμα και ήταν ζήτημα χρόνου να αποκολληθούν και αυτά και να γίνουν επικίνδυνα τόσο για τους διερχόμενους επισκέπτες όσο και για την στατικότητα του γεφυριού.

Αποκατάσταση βλαβών και συντήρηση Γεφυριού

Με δεδομένα τα παραπάνω εμφανή προβλήματα κινητοποιήθηκαν τοπικοί φορείς, σύλλογοι και ενεργοί πολίτες και μετα από πολλές προσπάθειες που ξεκίνησαν το 2016 κατάφεραν να ενταχθεί η επισκευή σε οικονομικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και έτσι το 2024 επισκευάστηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες λόγω της μεγάλης απόστασης από τον αυτοκινητόδρομο μέχρι το γεφύρι για την μεταφορά των υλικών, πρόβλημα που λύθηκε μεταφέροντας όλα τα υλικά στους ώμους των εργατών και έτσι το κατάστρωμα του γεφυριού είναι πλέον ασφαλές τόσο για το ίδιο το γεφύρι όσο και για τους διαβάτες του.

Αξίζει να μνημονεύσουμε τους ανθρώπους που πρωτοστάτησαν και αγωνίστηκαν, ο καθένας από την θέση που κατείχε ώστε να επισκευαστεί και να σωθεί το γεφύρι

Ευχαριστούμε Ιδιαίτερα τούς εξής, που βοήθησαν στην επιτυχή ολοκλήρωση τής προσπάθειας.

-Δημήτρη Δημητρόπουλο, Πρόεδρο της Κοινότητας Κρυονεριτών που χάρη στην επιμονή και υπομονή του, συντόνιζε και πίεζε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και έβρισκε λύσεις ώστε να υλοποιηθεί το δίκαιο αίτημα σωτηρίας του γεφυριού. Η προσπάθειά του ξεκίνησε το 2016 και τελεσφόρησε το 2024.

-Γεώργιος Παπανδρέου προϊστάμενος υπηρεσίας Νεότερων μνημείων κ τεχνικών έργων Δυτικής Ελλάδας, καθώς και τούς υπαλλήλους αυτής.

Περικλής Μιχοσταύρος Εργολάβος δημοσίων έργων.

-Βαγγέλης Πολίτης- Στέργιου πρώην διευθυντής γραφείου υπουργού Πολιτισμού.

-Δήμος Δημαρόγκονας πρώην υπάλληλος υπουργείου Πολιτισμού.

-Ντίνος Μπάκας τέως πρόεδρος Κλεπάς υποστηρικτής και παρακινητής

- Μπάμπης Μπάλας ενεργός κάτοικος της Κλεπάς

-Θέμης Δαβανέλλος πρόεδρος ομοσπονδίας Ναυπακτίας.

-Χρήστος Αδαμόπουλος για την σύνταξη και επιμέλεια της εισηγητικής αίτησης

Οι τρεις τεχνίτες που μετέφεραν στην πλάτη τους τα υλικά και επισκεύασαν τις φθορές κ.κ. Χρήστος, Έντουαρτ και Νόρι.

Το οφείλαμε στην μνήμη των προγόνων μας οι οποίοι σε δύσκολους καιρούς κατάφεραν να κτίσουν αυτό το υπέροχο γεφύρι. Το οφείλαμε και στις επόμενες γενιές να τους παραδώσουμε ένα γερό και χρηστικό μνημείο.

«Τό δέ προνοεῖν καί προλαμβάνειν κρείττον

ἐστί τοῦ θεραπεύειν»

Πρόσβαση στο Γεφύρι

Α. Από το χωριό Κρυονέρια.

Από το χωριό ξεκινά καλός, βατός χωματόδρομος μέχρι το εξωκλήσι των Αγίων Ταξιαρχών μήκους 4 χιλιομέτρων.

Ο χωματόδρομος συνεχίζεται για 300 μέτρα ακόμα. Από εκεί ξεκινά κατηφορικό μονοπάτι μήκους περίπου 900 μέτρων μέχρι την όχθη του Ευήνου. Το μονοπάτι είναι καθαρό, ευδιάκριτο και άνετο. Από το τέλος του μονοπατιού μέχρι το γεφύρι η απόσταση είναι περίπου 300 μέτρα.

Οι υψομετρικές διαφορές είναι: από τα Κρυονέρια (1150μ.) στους Αγίους Ταξιάρχες (900 μ.). Αρχή μονοπατιού (890μ.) τέλος μονοπατιού (550μ.).

Β. Από το χωριό Κλεπά.

Η απόσταση του Γεφυριού από το χωριό Κλεπά είναι περίπου 4 χιλιόμετρα. Από την Κλεπά ξεκινά ασφάλτινος δρόμος μήκους ενός χιλιομέτρου και μετά χωματόδρομος μήκους 700 μέτρων. Στην συνέχεια κατηφορίζουμε, από όχι καλό μονοπάτι, περνάμε δυο διαδοχικά ρέματα και συνεχίζουμε μέχρι την τοποθεσία «Λάκες» συνολική διαδρομή 1500 μέτρων. Συνεχίζουμε κατηφορίζοντας σε υποτυπώδες μονοπάτι (συνολικού μήκους 800 μέτρων περίπου με θαμνώδες βλάστηση) και αφού περάσουμε το πέτρινο εικόνισμα καταλήγουμε στο γεφύρι.

Οι υψομετρικές διαφορές είναι: από την Κλεπά (770μ) στα δυο ρέματα (680μ), Λάκες (670μ.) και στο γεφύρι (550μ).

Σημασία του Γεφυριού

Το γεφύρι χαρακτηρίζει όλη την περιοχή, δίνει υπεραξία στην ίδια και σε κάθε δραστηριότητα εντός αυτής. Είναι ένα μνημείο λαϊκού πολιτισμού το οποίο διατηρεί την ταυτότητα του ελληνικού τοπίου. Είναι η γέφυρα σύνδεσης και φιλίας των κατοίκων της περιοχής.

Το γεφύρι φέρνει κόσμο στην περιοχή, αν και η πρόσβαση σε αυτό είναι αρκετά προβληματική. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να το επισκέπτονται εκφράζοντας την επιθυμία τους να έρθουν σε επαφή με τα στοιχεία που απόμειναν στο χώρο και αναδεικνύουν το σεβασμό προς τη φύση και το τοπίο. Αναγνωρίζουν το λιτό τρόπο ζωής των ανθρώπων της εποχής αλλά και το γνήσιο μεράκι των μαστόρων του γεφυριού, του οποίου μοναδικό κριτήριο και μέτρο ήταν ο άνθρωπος και η κάλυψη των αναγκών του.

Οι επισκέπτες του γεφυριού και κυρίως οι μαθητές αποκτούν βασικές γνώσεις για τα πέτρινα γεφύρια, την αρχιτεκτονική τους, τη μορφολογία τους και τα υλικά κατασκευή τους. Κατανοούν το διαχρονικό ρόλο των πέτρινων γεφυριών για την τοπική κοινωνία, την οικονομία, την επικοινωνία, την παράδοση, τη διαβίωση και τα ήθη και έθιμα.

Το Μέλλον του Γεφυριού

Το γεφύρι άντεξε στον χρόνο και στην μανία των στοιχείων της φύσης δείχνοντας την αξιοσύνη του, κάνοντάς το να ξεχωρίζει για την κομψότητα και τελειότητά του. Πρέπει όμως να γίνουν πολλά ακόμα για την περεταίρω ανάδειξή του.

Ο Δήμος Ναυπάκτου προσδοκά και επενδύει στην πλέον αναπτυσσόμενη μορφή τουρισμού παγκοσμίως, του εναλλακτικού τουρισμού και το Γεφύρι του Ευήνου μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα δυνατό σημείο αναφοράς της περιοχής της Ορεινής Ναυπακτίας και θα πρέπει να συμπεριληφθεί σε όλους τους καταλόγους που υποδεικνύει, ο Δήμος, τα σημεία ενδιαφέροντος σε έναν επισκέπτη. Να τοποθετήσει πληροφοριακές πινακίδες.

Πρέπει να προσφέρεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να έρθει σε επαφή με ιστορικές, τεχνικές και γενικές πληροφορίες για το μνημείο.

Θα πρέπει να δημιουργηθούν ασφαλή μονοπάτια για τους λάτρεις της πεζοπορίας αλλά και η δημιουργία ενός δασικού δρόμου σε περίπτωση ατυχήματος για να υπάρχει η δυνατότητα της γρήγορης προσέγγισης των σωστικών μέσων.

Όπου γίνονται εναλλακτικές δραστηριότητες ελλοχεύει ο κίνδυνος του ατυχήματος. Εάν τελικά ένα μονοπάτι γίνει δασικός δρόμος (περίπου 900 μέτρων) θα υπάρχει η δυνατότητα με ένα όχημα βουνού να προσεγγίσουμε άμεσα τον τόπο του ατυχήματος και να γίνει η μεταφορά του ασθενούς γρήγορα και με ασφάλεια.

Επίσης θα συντελέσει να έρθουν περισσότεροι επισκέπτες και κυρίως άτομα με κινητικά προβλήματα, τα οποία τώρα θαυμάζουν το γεφύρι μόνο μέσω φωτογραφιών και διηγήσεων των επισκεπτών του.

Για τον αποκλεισμό των ατόμων με κινητικά προβλήματα από τέτοιες τοποθεσίες υπάρχει απόφαση σταθμός στα πλαίσια της Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2021-2030, η Ελλάδα συμμετέχει με το σύνθημα «Μια Ελλάδα με Όλους για Όλους» για να αρθούν αυτές οι ανισότητες: Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί μεταξύ των άλλων οι ακόλουθες δράσεις: Υλοποίηση παρεμβάσεων για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στο φυσικό περιβάλλον, με αύξηση του αριθμού προσβάσιμων παραλιών και τη δημιουργία προσβάσιμων υποδομών σε ορεινούς προορισμούς και χώρους φυσικού κάλλους. Εξασφάλιση φυσικής προσβασιμότητας σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και άλλα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Ανάπτυξη κατευθυντήριων οδηγιών και υλοποίηση παρεμβάσεων για τη δημιουργία “αλυσίδων προσβασιμότητας” σε τουριστικούς προορισμούς, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μετακινούνται και απολαμβάνουν ανεμπόδιστα και κατά το δυνατόν αυτόνομα χώρους αρχαιολογικού, πολιτιστικού, φυσικού και εν γένει τουριστικού ενδιαφέροντος, μέσω της εκπόνησης και υλοποίησης του Σήματος Προσβάσιμου Τουριστικού Προορισμού αίροντας τις ανισότητες και τα εμπόδια που εγείρονται από την υφιστάμενη κοινωνική πραγματικότητα, διασφαλίζοντας την ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις πτυχές του βίου..

Στον Εύηνο ποταμό, πριν και μετά του γεφυριού, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες γίνονται πολλές δραστηριότητες.

Μετά την γέφυρα υπάρχει φυσική βαθιά «λεκάνη» όπου μικροί και μεγάλοι κάνουν μπάνιο και βουτιές.

Το Γεφύρι που ενώνει τις κοινότητες Κρυονερίων και Κλεπάς, σας περιμένει να πραγματοποιήσετε ένα ιστορικό και φυσιολατρικό περίπατο, Θα ενθουσιαστείτε.!!!.